De framing van een systeemtechnologie

Gezichtsherkenning, ChatGPT, algoritmes voor data-analyse en robots in de zorg – kunstmatige intelligentie (AI) is geen toekomstmuziek meer en lijkt steeds sneller te ontwikkelen. De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) stelt dat AI onze maatschappij als ‘systeemtechnologie’ even ingrijpend zal veranderen als elektriciteit, de computer en het internet. Maar hoe praten we er eigenlijk over? En belangrijker nog: hoe publiceren journalistieke media erover?
Volgens de WRR is het maatschappelijke debat in Nederland over AI vertekend door “te hooggespannen verwachtingen” en “overtrokken angsten”. Hoe kunnen journalisten balans vinden tussen kritische verslaggeving en toegankelijkheid, zonder te vervallen in techno-optimisme of angstbeelden?
Het PhD-onderzoek De framing van een systeemtechnologie richt zich in samenwerking met Utrecht University op de rol van journalistiek in de beeldvorming over AI. We onderzoeken welke narratieven de berichtgeving domineren en in hoeverre journalistieke frames de maatschappelijke discussie en beleidsvorming overeenkomen. De studie combineert een grootschalige analyse van nieuwsartikelen (1950-2024) in vijf grote Nederlandse kranten met interviews met journalisten over huidige AI-berichtgeving. Daarnaast wordt gekeken naar politieke AI-strategieën en de rol van opinie- en lezersbijdragen.
Journalisten spelen een cruciale rol in de manier waarop technologie het publieke debat bereikt. Hun keuzes – hoe hun verhalen tot stand komen, welke termen ze gebruiken, welke experts ze opvoeren en welke metaforen ze hanteren – beïnvloeden hoe we AI begrijpen. Door journalistieke frames en dominante narratieven in kaart te brengen, wil dit onderzoek laten zien hoe journalistieke keuzes onze blik op AI vormen. En daarmee misschien ook – heel subtiel – hoe we de toekomst van deze technologie zien.

Kenniscentrum
Applied AI for Society
Financiering
NWO
Externe onderzoekers
Bruce Mutsvairo, Imar de Vries (Utrecht University)
Labels
Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (2021). “Opgave AI. De nieuwe systeemtechnologie.” Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid.” Geraadpleegd via: https://www.wrr.nl/publicaties/rapporten/2021/11/11/opgave-ai-de-nieuwe-systeemtechnologie